საფალავნო-სათავგადასავლო ჟანრის ნაწარმოები, რომლითაც დაიწყო საერო ნაკადი ქართულ მწერლობაში და საფუძველი ჩაეყარა ქართულ საგმირო-სარაინდო რომანს. სავარაუდოდ, შექმნილი უნდა იყოს XI-XII საუკუნეების მიჯნაზე. მისი ავტორობა, „ვეფხისტყაოსნის“ მიხედვით, მიეწერება მოსე ხონელს, რომელიც, გადმოცემით, იმერეთის დაბა ხონის მკვიდრი და თამარ მეფის მდივან-მწიგნობარი ყოფილა. „ამირანდარეჯანიანი“ მოგვითხრობს სხვადასხვა სახელოვანი გმირის ამბავს, რომელთა თავგადასავალთა თხრობა ერთმანეთთან არაა კავშირში. მთავარი პერსონაჟია ამირან დარეჯანისძე. „ამირანდარეჯანიანის“ ერთ-ერთ ძირითად წყაროდ ხალხური „მირანიანი“ მიიჩნევა.
- ყდა
- თავფურცელი
- კარი პირველი: აბესალომ ჰინდოთ მეფისა ამბავი
- კარი მეორე: ბადრი იამანისძისა ამბავი
- კარი მესამე: ნოსარ ნისრელისა ამბავი
- კარი მეოთხე: ამირან დარეჯანისძისა ამბავი
- კარი მეხუთე: ამბრი არაბისა ამბავი
- კარი მეექვსე: ინდო ჭაბუკისა ამბავი
- კარი მეშვიდე: მნათობთა ამბავი
- კარი მერვე: ტილისმათა ამბავი
- კარი მეცხრე: სეფედავლე დარისპანისძისა ამბავი
- კარი მეათე: მზისა ჭაბუკისა ამბავი
- კარი მეთერთმეტე: სისხლთა ძებნისა ამბავი
- კარი მეთორმეტე: ბალხეთს შესვლისა ამბავი
- სქოლიო